อคติที่ซ่อนเร้นในการประเมินมูลค่าหุ้น

Last updated: Feb 19, 2020 | ตกผลึกหนังสือ

โดย Aswath Damodaran สุดยอดนักประเมินมูลค่าหุ้นชาวอินเดีย

คุณเกือบจะไม่เคยเริ่มต้นประเมินมูลค่าบริษัทหรือหุ้นโดยไม่มีข้อมูลอะไรมาก่อน บ่อยครั้งที่การพิจารณาบริษัทหรือหุ้นเกิดขึ้นก่อนที่คุณจะใส่ตัวเลขลงไปในแบบจำลอง มันจึงไม่น่าแปลกใจที่ผลการประเมินจะสะท้อนถึงอคติในตัวของคุณ

อคติในกระบวนการเริ่มต้นตั้งแต่บริษัทที่คุณเลือก การเลือกบริษัทเหล่านี้ไม่ได้เกิดจากการสุ่ม มันอาจเกิดจากการที่คุณไปอ่านบางสิ่งบางอย่างมาในหนังสือพิมพ์ หรือได้ยินการสนทนาว่าบริษัทนั้นๆ มีมูลค่าต่ำหรือสูงกว่ามูลค่าที่ควรจะเป็น

อคติจะเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องไปจนถึงการรวบรวมข้อมูลที่ใช้ในการประเมินมูลค่าบริษัท รายงานประจำปี และงบการเงินต่างๆ ก็ไม่ได้มีเฉพาะตัวเลขทางบัญชีเท่านั้น แต่ยังมีคำอธิบายเกี่ยวกับผลการดำเนินงานของผู้บริหารที่บ่อยครั้งมันเป็นวิธีปั่นตัวเลขที่ดีที่สุด

สำหรับนักวิเคราะห์มืออาชีพ นอกจากอคติที่มีอยู่แล้วยังมีปัจจัยที่เกี่ยวกับสถาบันเพิ่มเข้ามาอีก เช่น นักวิเคราะห์หุ้นจะมีคำแนะนำซื้อมากกว่าคำแนะนำขาย เพราะพวกเขาต้องรักษาสัมพันธภาพที่ดีกับบริษัทที่เขาติดตามข้อมูล และยังมีแรงกดดันที่ต้องเผชิญจากนายจ้างของตัวเองที่มีธุรกิจอื่นๆ กับบริษัทเหล่านี้ นักวิเคราะห์จึงย่อมมีอคติ

ข้อมูลที่ใช้ในการประเมินมูลค่าจะสะท้อนถึงการมองโลกในแง่ดีหรือแง่ร้ายของคุณ ดังนั้นจึงมีแนวโน้มที่คุณจะใช้อัตราการเติบโตที่สูงกว่าและมองไม่เห็นความเสี่ยงในบริษัทที่คุณชอบ นอกจากนี้ยังมีการบวกค่าพรีเมี่ยมสำหรับเรื่องดีๆ อื่นๆ อีก เช่น การ synergy กันของธุรกิจ อำนาจการควบคุม หรือคุณภาพผู้บริหาร ทั้งหมดนี้คืออคติในการประเมินมูลค่า

เพราะฉะนั้น จงซื่อสัตย์กับอคติของคุณเสมอ ทำไมคุณถึงเลือกประเมินมูลค่าบริษัทนี้ คุณชอบหรือไม่ชอบผู้บริหาร คุณลงทุนในหุ้นนี้อยู่แล้วรึเปล่า หากเป็นไปได้ควรจดบันทึกอคติเหล่านี้ไว้ก่อนที่คุณจะเริ่มประเมินมูลค่าหุ้น

นอกจากนี้ ควรจำกัดขอบเขตการวิเคราะห์บริษัทของคุณให้อยู่ในข้อมูลมากกว่าความคิดเห็น พูดอีกอย่างก็คือ ใช้เวลาในการพิจารณางบการเงินมากกว่าอ่านรายงานวิเคราะห์หุ้นของบริษัท หากคุณอ่านการประเมินมูลค่าของบุคคลอื่น ควรพิจารณาเหตุผลในการประเมินมูลค่าและอคติที่อาจซ่อนอยู่นั้น ยิ่งมีอคติมากเท่าไหร่ การประเมินมูลค่านั้นก็ยิ่งมีน้ำหนักน้อยลง