ทำไมถูกชมว่าเก่งแล้วฝีมือตก ไม่ใช่เพราะชมแล้วเหลิง แต่เป็นเพราะ "การถอยกลับสู่ค่าเฉลี่ย"

Last updated: 18 ต.ค. 2563 |

ผมได้สัมผัสกับการค้นพบครั้งใหญ่ที่น่าพึงพอใจที่สุดนอาชีพการงาน ตอนที่ผมสอนหลักจิตวิทยาการฝึกสอนอย่างมีประสิทธิภาพให้กับบรรดาผู้ฝึกสอนด้านการบินของกองทัพอากาศอิสราเอล

ตอนนั้นผมกำลังเล่าหลักการสำคัญข้อหนึ่งของการฝึกสอนทักษะให้พวกเขาฟัง นั่นคือ การให้รางวัลเมื่อทำผลงานได้ดีขึ้น ถือเป็นวิธีที่ใช้ได้ผลกว่าการลงโทษเมื่อทำผิดพลาด

หลักการดังกล่าวมีหลักฐานสนับสนุนจำนวนมาก ซึ่งล้วนมาจากการทดสอบกับนกพิราบ หนู สัตว์อื่นๆ รวมถึงมนุษย์

หลังจากผมเล่าจบ หนึ่งในผู้ฝึกสอนที่มีประสบการณ์มากที่สุดในกลุ่มก็ยกมือขึ้น แล้วเริ่มแสดงความคิดเห็นของตัวเองบ้าง

เขาเริ่มต้นด้วยการยอมรับว่า การให้รางวัลเมื่อทำผลงานได้ดีขึ้นอาจใช้ได้ผลกับนก แต่เขาไม่เชื่อว่ามันจะเหมาะกับนักเรียนการบิน

เขาบอกว่า "ผมกล่าวชื่นชมนักเรียนหลายต่อหลายครั้งเมื่อพวกเขาสามารถใช้ท่าบินผาดโผนบางท่าได้อย่างสมบูรณ์แบบ แต่ครั้งต่อไปที่พวกเขาพยายามบินผาดโผนด้วยท่าเดิม พวกเขามักทำได้แย่ลง

ในทางกลับกัน บางครั้งผมจะตะคอกใส่นักเรียนที่ทำผลงานได้ย่ำแย่ และส่วนใหญ่ครั้งต่อไป พวกเขาจะทำผลงานได้ดีขึ้น

ดังนั้น โปรดอย่าแนะนำเราว่าการให้รางวัลใช้ได้ผลแต่การลงโทษใช้ไม่ได้ผล เพราะในกรณีนี้ สิ่งที่เกิดขึ้นเป็นไปในทางตรงกันข้าม"

นี่เป็นช่วงเวลาอันน่าเบิกบานใจของการได้รับองค์ความรู้ใหม่ๆ มันทำให้ผมมองเห็นหลักการทางสถิติที่ผมสอนมาหลายปีในแง่มุมใหม่ ผู้ฝึกสอนคนดังกล่าวพูดถูก แต่เขาก็คิดผิดถนัดด้วย!

ข้อสังเกตของเขานับว่าหลักแหลมและถูกต้องแม่นยำ กล่าวคือ การกล่าวชื่นชมผลงานของใครสักคนมักตามมาด้วยการที่คนคนนั้นทำผลงานได้อย่างน่าผิดหวัง ส่วนการลงโทษมักตามมาด้วยการทำผลงานได้ดีขึ้น

แต่ข้อสรุปของเขาเกี่ยวกับประสิทธิภาพของการให้รางวัลและการลงโทษนั้นผิดพลาดอย่างสิ้นเชิง

สิ่งที่เขาสังเกตเห็นเรียกว่า การถอยกลับไปยังค่าเฉลี่ย (regression to the mean) ซึ่งในกรณีนี้เป็นผลมาจากความผันผวนอย่างไร้แบบแผนของคุณภาพผลงาน

โดยปกติแล้ว ผู้ฝึกสอนจะกล่าวชมเฉพาะนักเรียนที่ทำผลงานได้ดีกว่าค่าเฉลี่ยมากพอสมควร แต่นักเรียนคนดังกล่าวอาจแค่โชคดีในครั้งนั้น และมีแนวโน้มที่จะทำผลงานได้แย่ลงอยู่แล้วไม่ว่าจะถูกชมหรือไม่ก็ตาม

ในทำนองเดียวกัน ผู้ฝึกสอนจะตะคอกใส่นักเรียนเวลาที่พวกเขาทำผลงานได้ย่ำแย่ แต่นักเรียนมีแนวโน้มที่จะทำผลงานได้ดีขึ้นอยู่แล้วไม่ว่าผู้ฝึกสอนจะทำอย่างไรกับพวกเขาก็ตาม

ในกรณีนี้ ผู้ฝึกสอนได้นำการตีความที่ดูเป็นเหตุเป็นผลมาเชื่อมโยงเข้ากับความผันผวนอันหลีกเลี่ยงไม่ได้ของกระบวรการที่ไร้แบบแผน